Adalastikjant Tank

Doha Felaketi, 'The Doha Dash'

Tarafından Allen SebastianYayınlanma tarihi Yayınlandı Modern ABD Taktikleri

Amerika Birleşik Devletleri (11 Temmuz 1991)

ABD ordusunun 1990-1991 Körfez Savaşı sırasındaki personel kayıplarına ilişkin resmi rakamlar, toplam 298 erkek ve kadının öldüğü ve 467'sinin yaralandığı şeklindedir. Ancak ekipman kayıpları daha az nettir. Örneğin Wikipedia, ABD kuvvetleri için 31 M1 tankının, 28 Bradley IFV'nin ve tek bir M113'ün kaybedildiğini veya devre dışı bırakıldığını listelemektedir.

Ancak Hükümet Muhasebe Ofisi'ne (G.A.O.) göre tiyatroya gönderilen 3.113 M1 Abrams ve 2.200 Bradley'den (sırasıyla 1.089 ve 470'i tiyatro rezervinde tutulmuştur) 9 M1 imha edilmiş, 14'ü hasar görmüştür. 9 M1'in 7'si dost ateşiyle (%78), diğer 2'si ise (%22) devre dışı bırakıldıktan sonra ele geçirilmelerini önlemek için kasten imha edilmiştir. Aynı rapora göre Bradley'ler içinKaybedilen 28 uçağın 20'si (%71) dost ateşinden kaynaklanmıştır, ancak Ordu Genelkurmay Başkan Yardımcılığı sadece 20 Bradley'in imha edildiğini ve 12'sinin hasar gördüğünü bildirmiştir ve bunların %85'i ve %25'i dost ateşinden kaynaklanmıştır.

Tek bir raporda, kayıp ve hasara ilişkin farklı rakamlar yeterince kafa karıştırıcıdır ve her iki grubun da analizlerinin terimlerini tanımladıkları zaman dilimiyle ilgili olabilir. Bu, kazanan tarafın kayıplarını sayarken bile, nispeten iyi tanımlanmış bir alan ve zamanda az sayıda rakamla bile olsa, ancak bu 'sayma' olarak yeterince karmaşık değilse, önemli bir sorunu göstermeye hizmet eder.Söz konusu olay Kuveyt'in Doha kentinde meydana gelen büyük bir yangındı. 4 M1 Abrams da dahil olmak üzere 100'den fazla Amerikan askeri aracını yok eden bu yangın, muhtemelen 2. Dünya Savaşı'ndan bu yana ABD Ordusu'nun bir günde yaşadığı en büyük araç kaybıdır.Şubat 1991, bu nedenle Temmuz ayında meydana gelen olayların muharebe kayıp istatistiklerinde sayılmaması şaşırtıcı değildir, ancak bu aynı zamanda başarılı bir savaşın ardından bu felaketin neredeyse gizlenmesine de hizmet etmiştir.

Doha Üssü

Doha Kampı, Kuveyt şehrinin yaklaşık 15 km batısında Kuveyt Körfezine doğru uzanan küçük bir kara parçası olan Ad Dawah'ta yer alan geniş bir askeri yerleşkeydi. Kuveyt'in işgalci Irak güçlerinden kurtarılmasının hemen ardından bu üs, ABD ordusu için günlük faaliyetlerle dolu bir merkez haline geldi. Kabaca dikdörtgen şeklinde, kuzey/güney ekseni boyunca uzanan üs, şu şekilde sınırlandırılmıştıBatıda kuzeye, rıhtıma uzanan Doha Yolu ve doğuda yarımadanın yukarısına uzanan ve üssün kuzey yarısını güney yarısından biraz daha geniş kılan bir başka yol.

İki bölüme ayrılmış olan güney bölümü, ortasında üçgen bir motor havuzu bulunan bir dizi doğu/batı doğrultulu dikdörtgen depodan oluşuyordu. En güney ucunda küçük bir BM yerleşkesi vardı. Güney yerleşkesinin kuzey kenarında, kuzeyde bir dizi kışla binasının bulunduğu kuzey yerleşkesinden ayıran yaklaşık 200 m genişliğinde kumlu bir boşluk vardı.Amerikan ve yaklaşık 250 İngiliz askeri), kuzeyde bir motor havuzu ve güney kenarında iki büyük dikdörtgen motor havuzu. 11 Temmuz 1991'de bu motor havuzlarından birinde, ABD ordusu için barış zamanındaki en kötü tek günlük maddi kayıplardan biri yaşandı.

Yangın

Yangın başladığında araçlar için yıkama noktası olarak kullanılan bu motor havuzu alanıydı. Söz konusu araçlar 2. Filo, ABD 11. Zırhlı Süvari Alayı'na (ACR) aitti, 11. Süvari Alayı'nın halen üste bulunan tek parçasıydı, çünkü diğer iki filo 11 Temmuz'da Irak saldırganlığına karşı caydırıcı bir rol oynamak üzere sahaya konuşlandırılmıştı. 11. ACR'nin 3.600 civarındaki personeliGeriye kalan filo, üssü korumak ve araçların bakımını yapmak üzere geride bırakılmıştı. Kaza, geride bırakılan araçlarla birlikte meydana geldi; birliğin araçları motor havuzunda sıkışık bir şekilde sıralanmıştı. Bir sıra M992 Mühimmat taşıyıcı düzgün bir sıra halinde park edilmişti.M109 Kundağı Motorlu topların arkasında ve kısa bir mesafe kuzeydeki motor havuzunda M2 Bradley'lerin bir sırası vardı.

Yangın o gün saat 10:20 sularında M992 Mühimmat Taşıyıcılarından birinin ısıtıcısında başladı. Araç 155 mm top mermileriyle yüklüydü ve bu nedenle yangın büyük bir endişe kaynağıydı. Askerlerin yangınla mücadele etmek için gösterdikleri cesur çabalara rağmen yangın daha da büyüdü ve araç ve yanındakiler mermilerle yüklüyken, yangını terk etme ve tahliye etme kararı oldukça doğru bir şekilde verildiSaat 11:00'de birkaç patlamadan ilki gerçekleştiğinde bu hala devam ediyordu.

Patlamalar

İlk patlama, yangının başladığı orijinal M992'de meydana geldi ve sadece bu aracı enkaza çevirmekle kalmadı, aynı zamanda çevredeki çok sayıda aracın üzerine topçu alt mühimmatları (bomba mermileri) saçtı. Her M992 95 mermi (92 x 155 mm Yüksek Patlayıcı gibi çeşitli tiplerde mermi ve 3 adet M712 155 mm Copperhead mermisi) taşıma kapasitesine sahipti. Tıpkı ilk M992 gibi, çevredeki araçlarIrak güçleriyle olası bir çatışma beklentisiyle hepsi mühimmat yüklüydü. Daha fazla araç alev alıp patladıkça, daha fazla araç tahrip oldu ve birçoğu patlamayan ya da patlama ve yangın nedeniyle hasar gören çok sayıda mühimmat etrafa saçıldı. O gün öğle saatlerinde, ilk patlamadan bir saat sonra, 22. Destek Komutanlığı tüm motor havuzununDaha endişe verici ve daha sonra daha fazla soruna neden olacak bir şey olarak, bir dizi seyreltilmiş uranyum mermisinin de dahil olduğunu bildirdiler.

İki buçuk saat sonra, saat 14:30'da yapılan bir müdahalede, birliklere koruyucu maske takmaları ve kimyasal bir tehlike olarak değerlendirilecek olan olay yerinin rüzgârından uzak durmaları tavsiye edilmiştir. Ancak, birliklerin çoğu maskelerini başka bir yere saklamıştır ve olay fotoğraflarında maskeli birliklere rastlanmamıştır.

Patlamalar ve yangın, araçlar arasında zincirleme bir reaksiyon olarak birkaç saat boyunca devam etti ve yangın bir araçtan diğerine yayıldıkça Kuveyt Şehri'ne kadar uzanan camlar sarsıldı. Yedek mühimmat depolamak için kullanılan küçük metal barakalar olan çeşitli koneksler de araçlardaki kauçuk, plastik ve yakıtla birlikte yutuldu. Yangın, mücadele edilemeyecek kadar büyük ve tehlikeliydi, söndürülmesi gerekiyordukendini yakmaya bıraktı.

Sonrası

Birkaç saat sonra, saat 16:00 civarında, savaş sonrası yüksek riskli bir bölgede savaşa hazır bir birliğin aldığı hasarın bir tür değerlendirmesi yapılabildi. Kuzeydeki yerleşkeden dağılan birlikler güvenli bir yere doğru koşarken çok sayıda asker yaralanmıştı, ancak ölen olmamıştı. 50 kadar ABD ve 6 İngiliz askeri kırıklardan kesiklere kadar değişen yaralanmalar bildirmişti,Birçoğu kaçmak için çevre çitlerine tırmanırken yaralandığı için morluklar ve burkulmalar meydana geldi. Düzinelerce bina ciddi şekilde hasar gördü ve yangına yakalanan araçların fotoğrafları hasarın boyutunu gösteriyor.

Tareti 90 derece döndürülmüş yanmış bir M1A1 Abrams, köprüsü kaldırılmış bir M60 AVLB'nin yanında (solda). Ön plan yanmış enkaz ve patlamış, patlamamış ve hasar görmüş çeşitli mühimmatla dolu. Kaynak: gulflink.health/mil

Yangın sonrası oluşan hasarın havadan çekilmiş görüntüleri. Kaynak: Paul Margin Facebook: Doha Dash 11 Temmuz 1991

Kayıplar

Kaza sırasında 3 adet M1A1 Abrams, bilinmeyen sayıda M992 Mühimmat Taşıyıcı ve HMMWV'lerden Bridgelayer'lara kadar diğer araçlar da dahil olmak üzere 102 araç kaybolmuştur. Ancak bu kazanın en ciddi sonucu araç kayıpları değil, temizlik çalışmaları olmuştur. Kaybolan M1A1'ler, M992'ler gibi, konuşlandırılmaya hazır mühimmatla yüklenmişti. M992'lerin aksine,Ancak, bu mermiler çoğunlukla patlayıcı dolu olmayıp, esasen Zırh Delici Fin Stabilize Atıcı Sabot (APFSDS) tipi mermilerdi ve Kurşunsuz Uranyum ile üretilmişlerdi. Yanmış ve sahanın her tarafına dağılmış olarak, 660 adet APFSDS mermisi - özellikle M829A1 120 mm mermi - dahil olmak üzere toplam 15 milyon ABD Doları değerinde mühimmat imha edildi.

20,9 kg 120 mm M829A1 APFSDS halk arasında 'Gümüş Kurşun', yani Irak Ordusu'ndaki Sovyet destekli tankların 'ilacı' olarak biliniyordu. Her bir mermi 7,9 kg itici gaz ile doldurulmuştu ve 4,6 kg 38 mm çapında 684 mm uzunluğundaki 'dart'ı yaklaşık 1.575 m/s hızla ateşliyordu.

Doha'da meydana gelen yangın sonrasında, çoğu konekslerden olmak üzere, yangın hasarlı M829A1 DU APFSDS mermileri sahadan çıkarılmıştır. Tanklardaki mermilerin çoğu taret mühimmat rafındaki mühimmat istifleme alanında yanmış olarak kalmış ve dışarı atılmamıştır. Kaynak: gulflink.health/mil

Kaybolan üç M1A1 yangın sırasında yıkama alanındaydı ve yangından tamamen etkilenmişti. Dördüncü bir araç hasar görmüş ancak yanmamıştı. Tankların her biri yaklaşık 37 adet M829A1 DU APFSDS mermisi (toplam 111 adet) ile yüklüydü. MILVAN römorklarında ve konekslerinde daha fazla DU mermisi depolanmıştı ve yanan 3 Abrams'taki tüm mühimmat imha edilmişti.

"M1A1'lerin dördü de aracın dışında çıkan yangınlar sonucu hasar görmüş/yok olmuştur. Dış zırhın hiçbir yerinde delinme olmamıştır." * Dört M1A1'den üçünün yakıt ve mühimmatı imha edilmiştir. Bu üç vakada da mühimmat bölmesinde bir patlama meydana gelmiştir. Mühimmat kapıları ve patlama panelleri düzgün bir şekilde çalışarak patlamanın mürettebatın içine girmesini engellemiştir.Dördüncü M1A1 sadece sağ süspansiyonda hasar görmüştü ve nişancı bilgisayarı ve şanzıman uyarı ışıkları dışında tamamen çalışır durumdaydı. Ancak süspansiyon sistemindeki hasar çok büyüktü."

Para 2: 22. Destek Komutanlığı Komutanına Not, 5 Ağustos 199

* Zırh dizisindeki DU eklentisini tehlikeye atabileceğinden, delinme olmamasıyla ilgili kısım önemlidir

Tankların yanık durumunun sorumlusu olarak mühimmat değil yakıt gösterildi:

"M1A1'lerden üçünün feci şekilde imha edilmesinin yakıtın ve ardından mühimmatın tutuşmasından kaynaklandığına inanılıyor. Süspansiyon hasarlı M1A1'in yanındaki ısının yoğunluğu alüminyumu eritmek için yeterliydi ve diğer araçlardaki yakıtın tutuşmasına neden olan da bu tür bir ısıydı"

Para 3: 22. Destek Komutanlığı Komutanına Not, 5 Ağustos 1991

Temizleme

Yangından bir gün sonra, ABD Ordusu Silahlanma Mühimmat ve Kimyasal Komutanlığı (AMCCOM) ve Ordu İletişim-Elektronik Komutanlığı (CECOM) önceden bilgilendirilerek (DU varlığı nedeniyle) resmi bir hasar tespiti başlatıldı. AMCCOM'un M1A1 tanklarını dekontamine etmesi ve CECOM'un da bunları kaldırması gerekiyordu. Temizliğin ilk haftasının herhangi bir radyolojik kirlilik olmadan gerçekleşmesi gerekiyordu.Bu görev için 11. ACR, 146. Mühimmat Müfrezesi Patlayıcı Mühimmat İmhası, 54. Kimyasal Birlik (6 adet XM93 Fox Nükleer, Biyolojik Kimyasal Keşif Aracı ile donatılmış) ve 58. Muharebe Mühendis Bölüğü'nden 12 personelden yararlanmıştır.Hem kuzey hem de güney yerleşkelerindeki gecikmeli etkili topçu mühimmatları, yani tüm alan üç gün boyunca kapatıldı. Bu süre zarfında bir eylem planı geliştirildi.

Sahadaki büyük miktardaki patlamamış mühimmat önemli tehlikeler arz etmekteydi ve sahayı temizleyen personele DU delicilerine çıplak elle dokunmamaları talimatı verilmişti. Bunun yerine, eldivenlerle alınmaları, plastiğe sarılmaları ve daha sonra yağ bidonlarından oluşan ahşap kutulara konulmaları gerekiyordu.

Bulunan DU mermilerinin çoğu, imha edilen üç tankın 120 metre yarıçaplı alanı içinde yer alıyordu, ancak yerdeki mermilerin tanklardan ziyade imha edilen konekslerden geldiğine inanılıyordu. Tankların mühimmat bölmesi içinde patlayan mermiler çoğunlukla bu alan içindeydi ve mürettebat alanı ile mühimmat arasındaki bölmeTanklardaki hasarın büyük kısmı aslında mühimmat yangınından ziyade yakıt yanmasından kaynaklanmıştı.

AMCCOM ekibi nihayet Doha'ya ulaştığında, bu DU konteynerleri yanmış Abrams tanklarından birinin içine yerleştirildi ve üç tank da Fort Snelling, Güney Carolina'daki Savunma Konsolidasyon Tesisi'ne (DCF) gönderildi. Bu arada, işaretleme, taşıma ve imha işlemleri yerel olarak gerçekleştirildi. 54. Kimyasal Birliğin 6 XM93 Fox aracından üçü, radyolojik izlemeGüney yerleşkesi, gerçek DU mühimmatından oldukça uzakta ve DU ile ilgili özel bir eğitimi olmamasına rağmen. 18 Temmuz'da, 54. Kimyasal Birlik'ten birlikler Kuzey yerleşkesinde radyasyon taraması yapmış ve kullanılan el aletinin hassasiyeti nedeniyle sonuçlar şüpheli olsa da herhangi bir ize rastlamamıştır.

58. Muharebe İstihkâm Bölüğü'ne bağlı birlikler buldozer ve greyder gibi istihkâm araçlarını kullanarak uygun güvenlik brifingleri olmaksızın yerleşkedeki enkaz ve mühimmatı temizlemiş, patlamamış mühimmata maruz kalmış ve hatta tehlikeli olduklarını bilmeden hasarlı DU mühimmatını toplamışlardır.

Sahadaki ciddi tehlikelerin altını çizmek için, 23 Temmuz'da temizlik operasyonu sırasında bir patlama meydana geldi. 58. Muharebe Mühendis Bölüğü'nden iki kıdemli astsubay ve bir asker, bu mühimmatın bir kısmının patlaması sonucu hayatını kaybetti. Bunun ardından, Eylül ortasına kadar tüm temizlik çalışmaları durduruldu ve uzmanlardan ve sivil yüklenicilerden oluşan yeni bir ekip getirildi.

Hasar gören ve imha edilen tanklar 2 Ağustos'ta sahadan ayrılarak ABD'ye geri götürüldü. Sahanın geri kalanı temizlendi. Daha sonra temizleme işi Eylül ortasında sivil yükleniciler olan Environmental Chemical Corporation'a (ECC) devredildi ve Kasım ayına kadar sürecek olan bir süreçle yerleşkenin yaklaşık ⅔'ünün hala temizlenmesi gerekiyordu.

Dersler

Temizleme sırasında üç asker ölmüş, 4 tank kaybolmuş, 7 M109 ve 7 M992 Mühimmat Taşıyıcı, 4 AVLB ve HMMWV'ler gibi 40 kadar küçük ve hafif araç, yaklaşık 23,3 milyon ABD Doları (1991 değerleri) ve yaklaşık 14,7 milyon ABD Doları (1991 değerleri) değerinde mühimmat hasar görmüştür.Abrams tankları için de üç net ders öne çıktı. Birincisi, güç olmadığı için devreye giremeyen yangın söndürme sistemlerinin başarısız olmasıydı. İkincisi, yangın riskinin mühimmattan değil yakıttan kaynaklanmasıydı ve sonuncusu da bölümlere ayrılmış mühimmat yangınlarının mühimmat alanında güvenli bir şekilde kontrol altına alınabilmesiydi.Önemli olan, mühimmat ve konteynırlarla ilgili yangın güvenliği konusunda bugüne kadar ders olarak okutulan pek çok çalışma yapılmasıydı.

Ayrıca, seyreltilmiş uranyum mühimmatından geriye kalan hasar mirası da vardı. O sırada ya da temizlik için orada bulunan birçok asker, çoğu gereksiz yere seyreltilmiş uranyum ve hem tehlikeli hem de radyoaktif diğer kimyasallara maruz kaldı. Bu askerlerin birçoğu bugün bile sağlık sorunlarının devam ettiğini bildirmektedir.

Bir ABD Ordusu M1A1 Abrams'ı, Doha'da imha edilen 4 tanesinden biri gibi.

1991 Körfez Savaşı sırasında Amerikan M109A3. Bunlardan 7 tanesi Doha'da kayboldu.

Doha'da bulunan ama hasar görmemiş olanlar gibi bir M88A1.

Videolar

Yangının videosu - mühimmatın yangında piştiği duyulabiliyor.

Kaynak: John Faherty Youtube'da

Yangının videosu Kaynak: Ray Hasil'in videosu, Bruce Gibson tarafından Youtube'a yüklendi

Yangın sonrası (arka plandaki beyaz bina İngiliz Karargahıdır. Kaynak: MSIAC (solda) ve ndiastorage (sağda)

Kaynaklar

Milpubblog.blogspot.com

//gulflink.health.mil/du_ii/du_ii_tabi.htm

Doha Dash 11 Temmuz 1991 Herkese Açık Facebook Grubu

Boggs, T., Ford, K., Covino, J. (2013). Kitlesel Yangın Olayları için Gerçekçi Güvenli Ayrılma Mesafesi Belirleme. Deniz Hava Harp Merkezi Silah Bölümü, Kaliforniya, ABD

Lottero, R. (1998). Bir Su Barikatının ve Bir Alıcı Yığınının Donör Mühimmat Yığınının Patlamasına Tepkileri. ABD Ordusu Araştırma Laboratuvarı ARL-TR-1600

McDonnell, J. (1999). After Desert Storm: The U.S. Army and the Reconstruction of Kuwait. ABD Ordu Bakanlığı, Washington D.C. ABD

ABD Savunma Kayıp Analiz Sistemi rakamları 7 Ağustos 1990 - 15 Ocak 1991 22 Nisan 2020'de yayınlandı

GAO Raporu NSAID-92-94. (1992). Bradley ve Abrams'ın Erken Performans Değerlendirmesi.

MSIAC Mühimmat Posteri.

Başa dön